سرنگونی اقدامی ضربتی و چند ماهه نیست. زمان و توان می خواهد. توان سازماندهی اکثریت عظیم. امروزه تظاهرات گسترده خیابانی وجود ندارد، اما مقاومت در برابر رژیم اسلامی به طرق مختلف ادامه دارد. مبارزه با رژیم به آرامی اما مستمر در بخش‌های مختلف جامعه تعمیق می یابد
بیش از یک ماه به سالگرد قتل مهسا – ژینا امینی باقی مانده است. جرمش این بود که حجاب مورد نظر حکومت بر سر نداشت. به گفته شاهدان، او را به داخل خودرو کشیدند و کتک زدند. او در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۲ به کما رفت و دو روز بعد در بیمارستان درگذشت. جمهوری اسلامی هر گونه دست داشتن و تخلف در ارتباط با مرگ مهسا- ژینا امینی را رد کرد. از ۲۲ سپتامبر سال گذشته اعتراضات گسترده در ایران آغاز شد. زنان روسری ها سوزاندند و موی ها افشاندند. صحبت از مغزهای پوسیده، کودک زباله گرد و آرزوهاش و درختهای ولیعصر به میان آمد. اعتراضات گسترده ایران از حمایت بین المللی قابل توجهی برخوردار شد. انقلاب، مُهر فمینیستی خورد. رژیم اسلامی سرکوب وحشیانه را آغاز و فعالان بسیاری را دستگیر و اعدام کرد.
در سال ۲۰۲۲، رژیم اسلامی بعد از چین بیشترین آماراعدام در جهان را به خود اختصاص داد. رژیم از مجازات اعدام به عنوان ابزاری سیاسی برای ارعاب فعالان استفاده می کند. تعداد کثیری از فعالان ضد رژیم مورد خشونت قرار گرفتند، از جمله با گلوله های ساچمه ای و لاستیکی که منجر به از دست دادن بینایی یک چشم بسیاری ازجوانان شد. حملات شیمیایی به مدارس دخترانه، ماه ها به تلافی اعتراضات ادامه یافت. این تاکتیک جدید رژیم برای ساکت کردن زنان و دختران جوان بود. تهدید، احضار، قتل های خاموش پس از دستگیری و آزادی از زندان، وثیقه های سنگین برای فشار بر خانواده ها و ترور، جزیی از زندگی روزمره فعالان و معترضان شد.
این شرایط باعث شد که مردم یک گام به عقب برگردند، اما جنبش در اعماق جامعه تداوم یافت. اعتراضات فروکش نکرد بلکه تغییر شکل داد. سرنگونی اقدامی ضربتی و چند ماهه نیست. زمان و توان می خواهد. توان سازماندهی اکثریت عظیم. امروزه تظاهرات گسترده خیابانی وجود ندارد، اما مقاومت در برابر رژیم اسلامی به طرق مختلف ادامه دارد. مبارزه با رژیم به آرامی اما مستمر در بخش‌های مختلف جامعه تعمیق می یابد. عرصه های مبارزه و مقاومت مردم که در زیربه آن اشاره می شود می تواند بیان این استمرار و تعمیق باشد.
نافرمانی مدنی – تعداد زنان با پوشش اختیاری در شهرهای بزرگ افزایش چشمگیری داشته است. هر روز فیلم ها و تصاویری از خیابان ها، مراکز خرید، رستوران ها، تفریحگاهها و… از زنانی پخش می شود که جرأت می کنند بدون حجاب بیرون بروند. “زنان برای احترام به مادران خود باید حجاب داشته باشند”. این پیامی است که بر روی پوسترهای پایتخت، تهران، آمده است. با وجود فشارها و تهدیدها، افزایش چشمگیر تعداد زنانی که حجاب از سر برمی دارند، چالشی برای رژیم اسلامی است. مقامات علاوه بر نصب پوسترهایی در سراسر کشور که زنان را به پوشیدن حجاب دعوت میکنند، کافه‌ها و مغازه‌هایی را که به مشتریان زن بدون حجاب خدمات می‌دادند، تعطیل میکنند. قوه قضائیه اعلام کرد: محاکم باید متخلفان را محکوم کنند و جریمه نقدی و سایر مجازات‌هایی مانند ممنوعیت از انجام برخی مشاغل و تعطیلی کارگاه‌ها را در نظر بگیرند. علاوه براین، دوربین هایی در اماکن عمومی و خیابان های اصلی برای شناسایی و مجازات زنان بی حجاب نصب شده است. اگر زنان در دوربین ها شناسایی شوند، افرادی که قوانین پوشش را نقض کرده اند «پیامک های هشدار دهنده درباره عواقب آن» دریافت خواهند کرد. متخلفان جریمه دلاری دریافت می کنند. تصاویر روزانه از ایران نشان می دهد که زنان بیشتری به ویژه در شهرهای بزرگ از این ممنوعیت سرپیچی می کنند.
اتحادیه های صنفی و کارگری –تشکل های صنفی فرهنگیان ایران که در سال ۲۰۰۲ تأسیس شد، در سازماندهی تظاهرات و اعتصابات فعال بوده است . بسیاری از اعضای این تشکل های صنفی دستگیر و زندانی شده اند. شورای هماهنگی تشکل های صنفی فرهنگیان اخیرا کمپینی را برای جمع آوری امضا از معلمان در مورد مسائل صنفی و آزادی معلمان زندانی راه اندازی کرده و تاکنون بیش از ۲۲۰۰۰ امضا جمع آوری شده است. در ماه های اخیر معلمان شاغل و بازنشسته شهرهای مختلف هر سه شنبه تظاهرات کرده اند. شعارهای فریاد شده عبارتند از: ننگ بر دولت مردم فریب، عدالت کجایی، فقط کف خیابون به دست میاد، حقمون همه کودکان باید از حق تحصیل یکسان برخوردار باشند، آموزش رایگان برای همه کودکان، ما خواهان اشتغال دائمی و برابر هستیم (اکثر معلمان استخدام موقت یا پروژه ای هستند).
سندیکای شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه – که در متن انقلاب در سال ۱۹۷۹ تشکیل شد، در سال ۲۰۰۴ دوباره فعال شد علیرغم دستگیری و زندانی شدن برخی از رهبرانش، در سازماندهی حرکت های صنفی و انتشار بیانیه های اعتراضی نقش فعالی داشته است. حساسیت سازمان های امنیتی رژیم به این سندیکای کارگری آنچنان بالاست که رهبران زندانی این سندیکا مدام زیر فشارند و از خدمات پزشکی نیز محروم می باشند.
همگرائی های بازنشستگان بخش های مختلف پس از خیزش انقلابی ژینا بسیار گسترده تر شده است. آنها سه روز در هفته در شهرهای مختلف تظاهرات می کنند . یکشنبه ها بازنشستگان تامین اجتماعی، دوشنبه ها بازنشستگان مخابرات و سه شنبه ها بازنشستگان کشوری. این بازنشستگان حتی در تابستان با وجود گرمای ۴۵ درجه در جنوب ایران، در خیابان ها دست به اعتراض می زنند. کلیه بازنشستگان بخش های مختلف، شورای هماهنگی تشکل های صنفی فرهنگیان و سندیکای شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه با یکدیگر همکاری دارند و از اقدامات یکدیگر حمایت می کنند.
کردستان چشم و چراغ ایران – مهسا ژینا امینی در کردستان به دنیا آمده بود. از زمان قتل او توسط حکومت اسلامی ، در تظاهراتی که در داخل و خارج از ایران برگزار می شود، شعار کردستان چشم و چراغ ایران همواره فریاد زده می شود. بعد از ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۲، کردستان هیچگاه آرام نگرفته است. هر روز اعتراض و مقاومت در مقابله با جمهوری اسلامی به طرق مختلف جریان دارد. آخرین مورد، همبستگی مردم مریوان و شهرهای اطراف در رابطه با آتش سوزی جنگل های منطقه مریوان در مرداد ماه بود. انجمن محیط زیست چیا، اطفای حریق را سازماندهی کرد.
جمعه های زاهدان – از شهریور سال گذشته، هر جمعه به مناسبت نماز جمعه در زاهدان تظاهرات گسترده‌ای علیه رژیم برگزار می‌شود. معترضان خواستار آزادی زندانیان سیاسی و استعفای علی خامنه ای هستند. مولوی عبدالمجید مرادزهی، یک عالم دینی و از روحانیون اهل سنت استان و اکنون در مشهد زندانی، گفته بود « قرآن و گروه های شیعه و سنی کشتار مردم را محکوم می کنند. این افراد در نتیجه تفسیرهای نادرست و شستشوی مغزی مرتکب این اعمال می شوند. این قتل ها قابل بخشش نیست. در عین حال، ما باید دریابیم که چه عواملی گروه های افراطی را به چنین سطوحی از ظلم سوق می دهد. مراکز علمی و دانشگاهی باید تحقیق کنند که چرا مردم عادی به این گروه‌ها می‌پیوندند». مولوی عبدالحمید اسماعیل زهی امام جمعه اهل سنت مسجد مکی زاهدان از روحانیون پرنفوذ اهل سنت، رژیم را به برگزاری رفراندوم زیر نظر ناظران بین المللی دعوت کرده است. همه پرسی در مورد نوع حکومت و اینکه آیا مردم ایران همچنان خواهان رژیم اسلامی هستند یا خیر.
در ماه های اخیر حرکت های اعتراضی و گردهم آئی های زیست محیطی قابل توجهی برای نجات دریاچه هامون نیز در سیستان انجام گرفته است.
جنبش دادخواهان – در طی ۴۴ سال استبداد دینی رژیم اسلامی دهها هزار نفر اعدام و زندانی شده اند. در قتل عام سال ۱۳۶۷ به دستورمستقیم خمینی و طبق گزارشات عفو بین الملل بیش از ۴۴۸۲ زندانی سیاسی که دوران محکومیت خود را میگذرانند، اعدام شدند. بر اساس گزارش ها، بیش از ۱۹۰۰۰ نفر در جریان موج اعتراضات خیزش زن، زندگی، آزادی ۲۰۲۲-۲۰۲۳ دستگیر شدند. عفو بین‌الملل اعلام کرد حداقل ۵۷۶ نفر در سال ۲۰۲۲ در ایران اعدام شدند. بسیاری از دستگیرشدگان، زندانی‌ها و اعدام‌شدگان کودکان و جوانان بودند.
در تمام این سال‌ها خانواده‌ها، بستگان، دوستان و همسایگان کلیه اعدام‌شدگان، کشته‌شدگان و زندانی‌ها انواع مختلفی از شبکه‌ها، سازمان‌ها و انجمن‌ها را تشکیل داده اند. این جنبش “جنبش دادخواهان ” نامیده می شود. این جنبش در حال رشد است و خود را از جمله در سالگرد اعدام شدگان یا در “بازدیدهای همبستگی” با خانواده هایی که اعضای خانواده آنها در زندان هستند، نشان می دهد. افراد مشهور و متعهدی مانند جعفر پناهی (کارگردان سینما)، محمد رسول اف (کارگردان سینما) و فاطمه معتمدآریا (بازیگر)، یا معلمان شجاع در چنین دیدارهای همبستگی شرکت کرده اند.
رادیکالیزه شدن اصلاح‌طلبان – ایران در بیست سال گذشته موج‌های متعددی از خیزش و اعتراض را پشت سر گذاشته است. زمانی بود که میرحسین موسوی، هاشمی رفسنجانی، محمد خاتمی و حسن روحانی به خاطر سیاست های اصلاح طلبانه شان مورد توجه بخشی از جامعه و فعالان سیاسی بودند. گذشت زمان نشان داد که اصلاحات در رژیم اسلامی امکان پذیر نیست. امروز اصلاح طلبان معروفی چون میرحسین موسوی، فائزه رفسنجانی، مصطفی تاج زاده و بسیاری دیگ، از اصلاحات فاصله گرفته اند و خواهان گذر از جمهوری اسلامی هستند. آنها از جمله پیشنهاد می کنند که در مورد قانون اساسی جمهوری اسلامی همه پرسی برگزار شود .اخیرا نیز اعلام کرده اند که در انتخابات مجلس شورای اسلامی اسفند ماه شرکت نخواهند کرد .
درمیان استادان دانشگاه، محققان، وکلا و بقیه نخبگان جامعه، هر روز افراد بیشتری از سیاست‌های اصلاح طلبانه فاصله می‌گیرند و استدلال میکنند که پایه‌های رژیم به طور جدی شروع به لرزیدن کرده است. محسن رنانی (استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان ) اخیرا گفته است: جنبش مهسا فقط یک دست گرمی بود، منتظر موج های بزرگ اعتراض باشید. او معتقد است که فروپاشی نظام اجتماعی دو بعد دارد. بعد ذهنی که شامل «سقوط کارآمدی » و «سقوط شایستگی » و بعد عینی که شامل «سقوط نمادها» و «سقوط ساختارها» است. او می گوید که نظام سیاسی ایران سه مرحله فروپاشی را پشت سر گذاشته و می افزاید که اصلاحات از بالا به پایین راه حل نیست. پیش نیاز موفقیت اصلاحات «اعتبار» نظام سیاسی است. نظام اسلامی اعتبار خود را در بخش های بزرگی از جامعه از دست داده است. وی تاکید می کند که رژیم اسلامی در آستانه مرحله چهارم است.
رنانی معتقد است آنچه امروز در ایران می گذرد، به رنسانس مذهب شیعه منجر خواهد شد. ایرانیان در حال شکل دهی به نسخه ای امروزی از مذهب شیعه هستند.
پایه های لرزان رژیم اسلامی در حال فروپاشی– جامعه ایران تحت تاثیر تحریم های امپریالیستی، فشارهای اقتصادی و اجتماعی عظیمی را متحمل شده است . اگرچه تحریم ها ظاهرآ به طور مستقیم دارو و مواد غذایی را هدف قرار نمی دهند، اما محدودیت های اقتصادی و بازرگانی منجر به تورم بالا و در نتیجه کمبود کالاهای ضروری شده است. تورم به حدی بالا رفته که برای اولین بار در تاریخ ایران نانوایی ها نیم قرص نان می فروشند. خصوصی‌سازی شرکت‌های بزرگ و همچنین شرکت‌های بانکی، حمل‌ونقل، مخابرات و نیز خصوصی‌سازی بخش‌های بزرگی از خدمات بهداشتی و درمانی، مدارس و سیستم آموزشی منجربه نابرابری‌های گسترده در جامعه شده است. اکثریت جامعه توان مالی برای تهیه ارزاق، بهداشت و درمان، اجاره و یا خرید خانه یا تفریحات اوقات فراغت ندارد. بیکاری، کار کودکان، فقر و نابرابری در حال افزایش است. ارزش شاخص جینی[۱] (بنا به تخمین بانک جهانی) در ایران ۴۲ درصد در سال ۲۰۲۳ است (بیشترین شاخص جینی در آفریقای جنوبی با ۶۳ درصد است). مردم خشمگین هستند. خشمگین ازگرانی و تورم، ازاختلاس و چپاول مسئولان حکومتی، از به غارت رفتن ثروت ملی و نابودی محیط زیست.
پایه های رژیم در حال فروپاشی است و اکثریت قریب به اتفاق هواداران رژیم، خود تبدیل به اپوزیسیون رژیم شده اند. در ماه محرم امسال هزاران نفر در شهرهای مختلف در هیئت های عزاداری گوناگون نوحه های اعتراضی سر دادند و برخی از آن هیئت ها مورد تهاجم نیروهای امنیتی قرار گرفتند. محرم امسال به محرم ضد حکومتی شهرت یافت. فیلم هایی از این نوحه خوانی ها در شبکه های اجتماعی دست به دست می شوند. نوحه خوانی یزدی ها با شعارهای رادیکال و ضد رژیم بر سر زبانها افتاده است.
در هفته ای که گذشت رئیسی رییس جمهور رژیم اسلامی گفت: خانواده شهدا نگران مسئله کشف حجاب هستند. مطمئن باشید بساط کشف حجاب جمع خواهد شد. این سخنان عکس العمل شدیدی در میان خانواده شهدای مورد نظر رئیسی برانگیخت. در توییتر(ایکس) و سایر شبکه های اجتماعی افراد گوناگونی از خانواده شهدا سخنان رئیسی را به تمسخر گرفتند. از جمله کاربری در توییتر نوشت «به من فرزند شهید چه ارتباطی دارد حجاب و اعتقاد مردم. شماها بساط بی عقلی هاتون رو جمع کنید. هر جا گند زدید گفتید خانواده شهدا نگرانن».
از سوی دیگر، شکاف درون رژیم در حال تعمیق است. نه تنها بخش‌های بزرگی از اصلاح‌طلبان حامی رژیم از هسته اصلی حکومت اسلامی فاصله گرفته اند، بلکه حتی بخش‌های مختلف مافیای سازمان یافته در سپاه پاسداران، جنگ علنی علیه یکدیگر را آغاز کرده‌اند. کار تا آنجا پیش رفته که محمد خاتمی سیاست های رهبر رژیم و نیروهای تحت فرمانش را «خود براندازی» ارزیابی کرد و هشدار داد.
ایران دورانی تاریخی را از سر می گذراند. دورانی سرشار از بیم و امید
نگرانی در مورد اقدام نظامی قدرت های خارجی علیه ایران و بازگرداندن سلطنت با رضا پهلوی به عنوان دست نشانده همچنان وجود دارد. احتمال وقوع جنگ بین مافیا های درونی رژیم و تبدیل آن به جنگ داخلی ، از دیگر نگرانی هاست. همچنین بیم همسویی ایالات متحده و دیگر قدرت های خارجی با رژیم اسلامی برای جلوگیری از گسترش جنبش های فمینیستی دموکراتیک در خاورمیانه وجود دارد .
امید هم هست.
امید که تغییر از داخل کشور و توسط مردم سازمانیافته انجام گیرد. شاهد آن هستیم که مبارزه با رژیم تبدیل به یک مبارزه چند لایه و درهم تنیده شده است: مبارزه ای اکو فمینیستی، ضد نئولیبرالیسم و دموکراسی خواهانه.
امید به تلاش برای ساختن یک جامعه مدنی که در آن افراد، گروه ها، اتحادیه های کارگری، احزاب سیاسی و نهادهای مستقل اجتماعی برای منافع مشترک با هم به اقدام مشترک دست بزنند.
امید که بتوانیم یک جمهوری ایرانی سکولار، مستقل، دموکراتیک و برخوردار از عدالت اجتماعی و حقوق برابر ملیت های ساکن ایران را تجربه کنیم.
برای تحقق بخشیدن به این امیدها تمام توانمان را برای تعمیق و تقویت انقلاب به کار گیریم. برقراری فضای دیالوگ و گفتگو، همگرایی و اگر لازم شد همگامی و همکاری بین فعالان گرایشات و جریانات فکری ضروری است. جریاناتی که به مؤلفه های حداقلی چون جمهوری، سکولاریسم، مدرنیته، دموکراسی و تامین اجتماعی فراگیر برای حفظ کرامت انسانی باور داشته باشند.
امیدمان را حفظ کنیم، مبارزه را ادامه دهیم.
[۱] – شاخص جینی معیاری از براکندگی آماری در اقتصاد است که برای نشان دادن نابرابری درآمد و یا ثروت در یک کشور در نظر گرفته شده است.
منبع: «اخبار روز»
https://www.akhbar-rooz.com/212380/1402/05/20/